Autizmi, ose çrregullimi i spektrit të autizmit (ASD), i referohet një gamë të gjerë gjendjeve të karakterizuara nga sfida me aftësi shoqërore, sjellje të përsëritura, vështirësi në të folur dhe komunikim joverbal.
Ne e dimë që nuk ka vetëm një lloj autizmi, por shumë nëntipe, të ndikuar nga një kombinim i faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë. Për shkak se autizmi është një çrregullim i spektrit, secili person me autizëm ka një grup të veçantë të pikave të forta dhe sfidave. Mënyrat në të cilat njerëzit me autizëm mësojnë, mendojnë dhe zgjidhin problemet mund të shkojnë nga përsosje në disa fusha deri tek vështirësi të rënda në sfida të tjera. Disa njerëz me ASD mund të kenë nevojë për mbështetje të konsiderueshme në jetën e tyre të përditshme, ndërsa të tjerët mund të kenë nevojë për më pak mbështetje dhe, në disa raste, të jetojnë plotësisht të pavarur.
Disa faktorë mund të ndikojnë në zhvillimin e autizmit janë të tilla si çrregullime gastrointestinale (GI), kriza ose çrregullime të gjumit, si dhe sfida të shëndetit mendor të tilla si ankthi, depresioni dhe çështjet e vëmendjes.
Simptomat e autizmit zakonisht bëhen të dukshme gjatë fëmijërisë së hershme, midis moshës 12 dhe 24 muajsh. Sidoqoftë, simptomat mund të shfaqen edhe më herët ose më vonë.Simptomat e hershme mund të përfshijnë një vonesë të theksuar në zhvillimin gjuhësor ose shoqëror.
DSM-5 ndan simptomat e autizmit në dy kategori:
1. probleme me komunikimin dhe ndërveprimin shoqëror, dhe
2. modele të kufizuara ose të përsëritura të sjelljes ose aktiviteteve.
Problemet me komunikimin dhe ndërveprimin shoqëror përfshijnë:
1.
Vështirësitë në komunikim si:
Vështirësitë në ndarjen e emocioneve, ndarjen e interesave ose mbajtjen e një bisede,
probleme në çështje me komunikimin joverbal, të tilla si probleme në mbajtjen e kontaktit me sy ose leximin e gjuhës së trupit,
vështirësitë në zhvillimin dhe mirëmbajtjen e marrëdhënieve shoqërore.
2.
Modelet e kufizuara ose të përsëritura të sjelljes ose aktiviteteve përfshijnë:
lëvizje të përsëritura
respektimi i ngurtë i rutinave ose sjelljeve specifike
një rritje ose ulje e ndjeshmërisë ndaj informacionit specifik nga rrethina e tyre, të tilla si një reagim negativ ndaj një tingulli specifik
interesa ose preokupime të fiksuara
Individët vlerësohen brenda secilës kategori dhe vërehet ashpërsia e simptomave të tyre.
Për të marrë një diagnozë ASD, një person duhet të shfaqë të tre simptomat në kategorinë e parë dhe të paktën dy simptoma në kategorinë e dytë.
Hulumtimet tregojnë se ndërhyrja e hershme çon në rezultate pozitive më vonë në jetë për njerëzit me autizëm.
Disa personalitete të njohura me autizëm janë:
Albert Einstein
Isaac Newton
Thomas Jefferson
Andy Warhol
Michelangelo